İslami finans ilkelerine göre, değer kazanacağı beklentisiyle döviz almak ve elde tutmak, belirli şartlara uyulduğu takdirde caizdir.
Temel olarak, bu niyetle (kâr amacıyla) döviz alımı bir ticaret olarak kabul edilir. Ancak paranın parayla değiştirilmesi, fıkıhta (İslam hukuku) “sarf akdi” olarak bilinen özel bir sözleşme türüdür ve bu işlemin caiz olması için hayati bir şartı vardır.
📍 Caiz Olmasının Temel Şartı: Peşin (Spot) İşlem
Döviz alım satımının caiz olabilmesi için en kritik şart, işlemin peşin yapılmasıdır.
İslam hukukuna göre, farklı para birimleri (Türk Lirası ile Dolar veya Euro ile Altın gibi) birbiriyle değiştirildiğinde, her iki bedelin de (hem verdiğiniz TL hem de aldığınız döviz) işlem anında (elden ele) veya hükmen peşin (banka hesabınıza anında geçmesi gibi) teslim edilmesi (kabz) zorunludur.
Diyanet İşleri Yüksek Kurulu’nun da belirttiği gibi, sarf akdinde bedellerin peşin olması gerekir. Aksi takdirde, yani bedellerden birinin veresiye olması (vadeli yapılması) halinde yapılan işlem faize (gecikme faizi) dönüşür ve caiz olmaz.
Sizin durumunuzda:
- Bir döviz bürosuna gidip TL verip anında Dolar almanız caizdir.
- Banka hesabınızdaki TL ile “spot” (anlık) kurdan döviz alıp, dövizin anında hesabınıza (Döviz Tevdiat Hesabı – DTH) geçmesi caizdir.
Aldığınız bu dövizi, değerlenmesi beklentisiyle faiz getirmeyen bir hesapta tutmanızda veya fiziki olarak saklamanızda İslami açıdan bir sakınca yoktur.
⚠️ Dikkat Edilmesi Gereken ve Caiz Olmayan Yöntemler
Alım ve elde tutma işlemi caiz olsa da, dövizle ilgili bazı modern finansal işlemler İslami ilkelere uygun değildir:
- Kaldıraçlı İşlemler (Forex):”Forex” piyasalarında yapılan işlemler, genellikle “döviz alım satımı” olarak bilinse de, temelde farklıdır. Bu işlemler;
- Kaldıraç (sahip olunmayan parayla işlem yapma),
- Swap (gecelik taşıma maliyeti adı altında işleyen faiz),
- Aşırı belirsizlik ve spekülasyon içermesisebebiyle İslam alimlerinin büyük çoğunluğu tarafından caiz görülmemektedir.
- Vadeli (Forward/Future) Döviz İşlemleri:Bugünden belirlenen bir kur üzerinden gelecekteki bir tarihte döviz almak veya satmak üzere anlaşma yapmak (vadeli işlem), “peşin” olma şartını ihlal ettiği için caiz değildir.
Özet Tablo
| İşlem Türü | İslami Hükmü | Gerekçe |
| Spot Alım (Bürodan/Bankadan peşin almak) | Caiz | Ticarettir ve “sarf akdi”nin peşin (kabz) şartı yerine gelmiştir. |
| Kaldıraçlı Forex İşlemi | Caiz Değil | Kaldıraç, Swap (Faiz/Riba) ve Aşırı Belirsizlik (Gharar) içerir. |
| Vadeli (Forward) İşlem | Caiz Değil | Peşin (kabz) şartı yoktur, “nesîe ribası” (gecikme faizi) oluşur. |
Sonuç olarak: Kendi paranızla, peşin (spot) olarak döviz alıp, bunu değerlenmesi amacıyla faizsiz bir hesapta veya fiziki olarak tutmanız İslami finans ilkelerine uygundur. İslami Finans Siteminde temel mantık elinizde fiziki olarak bulunan her türlü emtia ve finansal varlığın satışı veya anlık değişimi ile elde edilen gelirin helal olması, varsayım ve ileride oluşabilecek değer değişiklikleri kontratlarıyla elde edilme olasılığı olan gelirlerin ise helal olmaması yönündedir. Bu durumda borsada yapılan kredili işlemler, açığa satış işlemleri, döviz veya altın gibi emtialarla ileri vadeli yapılan forward, future, opsiyon işlemleri de caiz olmamaktadır.